ANATOMIA
Budowa ciała
Ciało pająka składa się z głowotułowia i odwłoka. Głowotułów zbudowany jest z 8 segmentów. Pierwszy - acron pozbawiony jest odnóży, natomiast na każdym następnym znajduje się 1 para: 2-szczękoczułki, 3-nogogłaszczki, 4-7- odnóża kroczne. ósmy segment nazywa się precheliceralnym i jest zauważalny jedynie podczas rozwoju dodatkowej pary woreczków celomatycznych. Odwłok zbudowany jest z 12 segmentów, z powodu zlania się segmentów metameria nie występuje na ogół. Wyjątkiem jest podrząd mesothelae.
-Sternum - to inaczej mowiac korpus, a scislej mowiac spodnia czesc karapaksu. Sternum to miejsce gdzie wszystkie odnoza kroczne lacza sie ze soba.
Anatomia samicy pająka:
a. szczękoczułki,
b. nogogłaszczki,
c. żołądek ssący,
d. kądziołki przędne
e. płucotchawki
f. gruczoł przędny
g. jaja
Szczękoczułki - chelicera
Są zbudowane z dwóch członów: podstawowego oraz pazura. Pazur zginając się "chowa się" w odpowiednich rowkach w części podstawowej. Na końcu pazura jadowego znajduje się ujście gruczołu jadowego, który jest przekształconą ślinianką. Nogogłaszczki zbudowane są podobnie jak pozostałe odnóża, a u dojrzałych samców występują na nich narządy kopulacyjne i zbiornik nasienia. Jest to gruszkowaty wyrostek - bulbus - o dość skomplikowanej budowie, przypominającej strzykawkę.
Nogogłaszczki to narząd także urzywany przede wszystkim do lapania zdobyczy jak i jej przytrzymywania. To one biora czynny udzial w momencie ataku, jak i przy konsumpcji.
Odnóża kroczne
Składają się z 7 członów: biodro,krętacz, udo, rzepka, goleń, człon piętowy i człon stopowy zakończony dwoma pazurkami, obok których często występują różne szczecinki i twory ułatwiające poruszanie się, pływanie lub wyczesywanie oprzędu i włosków parzących.
Kądziołki
Na odwłoku występują brodawki przędne będące pozostałością odnóży 5 i 4 metametu odwłoka. Na kądziołkach przędnych ujście mają tysiące gruczołów przędnych, które wytwarzają twardniejący na powietrzu (o2) białkowy polimer wytrzymalszy od stalowej nici.
Układ pokarmowy
-Labium(Otwór gębowy) - Otwór gębowy znajduje się w dolnej części przedsionka gębowego utworzonego przez wargę górną i dolną, a od boku przez wyrostki żujące nogogłaszczek. Enzymy trawienne wydzielane przez wargę górną i biodrach nogogłaszczek łączą się na zewnątrz z enzymami jelita uczestnicząc w procesie trawienia. Przednia ektodermalna część jelita tworzy gardziel ssącą - przednia pompa jest połączona cienkim przełykiem z żołądkiem ssącym - tylna pompa, której silnie rozwinięta mięśniówka odgrywa pierwszorzędową rolę w pobieraniu na wpół strawionego pokarmu. Jelito dzieli się na trzy części: przednią, środkową - gruczołową, która przechodzi pod koniec w dużą kloakę, do której również uchodzą dwie cewki Malpighiego i tylną - bardzo krótką i zakończoną odbytem. U pajęczaków pierwszy etap trawienia zachodzi zewnętrznie, co wynika z możliwości przyjmowania jedynie płynnego pokarmu.
Układ wydalniczy
Zbudowany jest z 2 elementów - z cewek Malpighiego oraz gruczołów biodrowych (koksalnych). Cewki Malpighiego uchodzą do przewodu pokarmowego na granicy jelita środkowego/ tylnego. Gruczoły koksalne (funkcjonujące tylko u niedojrzałych osobników) umieszczone są u podstawy przedniej pary odnóży krocznych.
Gruczoł biodrowy - narząd wydalniczy pajęczaków występujący w liczbie 2-4 par na dwóch segmentach głowotułowia. Gruczoły biodrowe stanowią zmodyfikowane nefrydia. Składają się z woreczka nabłonkowego oraz odchodzącego od niego kanalika krętego z pęcherzem moczowym i otworem zewnętrznym otwierającym się u podstawy odnóży. Gruczoł biodrowy pełni ważne funkcje wydalnicze u zarodków i form młodocianych; u osobników dorosłych ulega uwstecznieniu, a czynności usuwania związków toksycznych i zbędnych przejmują cewki Malpighiego.
Cewki Malpighiego - są to kanaliki zamknięte od strony jamy ciała, których ujście znajduje się na granicy pomiędzy jelitem środkowym, a jelitem tylnym. Kanaliki te zbierają zbędne i szkodliwe metabolity z hemolimfy i przekazują je do jelita.Pełnią funkcje wydalnicze u owadów, pajęczaków, niektórych wijów. Do cewek trafiają produkty przemiany materii (kwas moczowy) wraz z dużą ilością wody (i rozpuszczonymi w niej jonami, głównie potasu i sodu), która jest wypompowywana dopiero w jelicie. W wyniku tego możliwe jest oszczędzanie wody. Stawonogi lądowe nie wydalaja amoniaku tylko przetwarzają go w związki azotowe słabo rozpuszczalne w wodzie, jak guanina (pajęczaki) czy kwas moczowy (owady). Cewki występują w liczbie od 2 do kilkuset.
Nazwa od nazwiska biologa Marcello Malpighiego.
Układ krążenia
U pająków układ krwionośny jest otwarty, co znaczy, że hemolimfa wypełnia wszystkie komory ciała. Serce tętnicze składające się z 2 pni zaopatruje narządy odwłoka w substancje odżywcze, natomiast hemolimfa nie transportuje tlenu, o czym świadczy brak barwników oxydoredukcyjnych. Produktem wydalania jest guanina, która gromadząc się w uchyłkach jelita przyczynia się do powstawania "wzorów" na odwłoku pająka, na przykład krzyża u aranea diademata.
Gruczoły jadowe
Jad pająka jest przeważnie mieszanką neurotoksyn, której zadaniem jest nie tyle zabić, co unieruchomić ofiarę - co jednak przeważnie oznacza jej śmierć. Niektóre gatunki wytwarzają jady histolityczne lub hemolityczne tzn. rozkładające tkanki i komórki krwi. Obecnie przypuszcza się, że gruczoły jadowe jak i przędne są przekształconymi gruczołami biodrowymi, a o wspólnym ich pochodzeniu może świadczyć występowanie u pająka scytodes thoracica gruczołu jadowo-przędnego.
Układ oddechowy
U prawie wszystkich pająków występują 2 pary narządów oddechowych. Rozpoczynają się one przetchlinkami na 2 i 3 metamerze odwłoka po stronie brzusznej. Narządem oddechowym są płuca, do których prowadzi pierwsza para przetchlinek, i tchawki - do których prowadzi druga para przetchlinek. Jest to model przeważający wśród pająków, ale zdarzają się też inne układy.
Płucotchawki- (worki płucne) - narząd oddechowy występujący u pajęczaków. Znajdują się na odwłoku w liczbie od 1 do 4 par. Są to grzebykowate, spłaszczone rozgałęzienia pni tchawkowych, omywane przez hemolimfę transportującą gazy oddechowe.
Płucotchawki (worki płucne) – typowe powietrzne narządy oddechowe bezkręgowców (poza tchawkami. Płucotchawki występują u pajęczaków. Worki płucne (płucotchawki) są filogenetycznie starsze niż tchawki. Na podstawie rozwoju embrionalnego można wnioskować, że są to przekształcone odnóża wodnych przodków pajęczaków, które w procesie ewolucji przyrosły krawędziami do brzusznej powierzchni ciała. W rezultacie ich powierzchnie oddechowe (płatki płucne) znalazły się w zamkniętej przestrzeni. Wewnątrz płatków płucnych znajdują się zatoki krwionośne, a zlepianiu się poszczególnych płatków płucnych zapobiegają kosmki chitynowe.
Pojedyncza płucotchawka składa się z komory, do której prowadzi przetchlinka. Wewnątrz komory znajdują się równolegle położone silnie unaczynione płytki. Powietrze przechodząc między płytkami, oddaje krwi tlen i oczyszcza organizm z dwutlenku węgla.
Wśród krajowych pajęczaków płucotchawki (worki płucne) występują tylko u pająków równocześnie z tchawkami. Inne pajęczaki występujące w Polsce: kosarze, zaleszczotki, roztocza posiadają tylko tchawki.
Worki płucne - narząd oddechowy występujący u wielu pajęczaków i większych owadów. Znajduje się w odwłoku. Są to parzyste komory podzielone na wiele wąskich szczelinek, na których dochodzi do wymiany gazowej. Do komór prowadzą szczeliny zwane przetchlinkami.
Układ nerwowy
Komplex nad przełykowy składa się ze zwojów ocznych i tzw. "mózgu szczękoczułkowego". łączy się on spoidłami z zespołem pod przełykowym, ma on budowę przypominającą kształtem gwiazdę i jest głównym ośrodkiem nerwowym u pająka. Wykryto też układ sympatyczny w postaci małego zwoju leżącego nad przełykiem.
Narządy zmysłów
• Dotyk
Jest to podstawowy zmysł pająka. Włoski są odpowiedzialne za wyczuwanie drgań sieci, a bardziej wyspecjalizowane - trichobotia - wyczuwają drgania powietrza. Innym narządem odbierającym te bodźce są narządy szczelinowate - występujące pojedynczo lub w grupach (narządy lirowate). Są one narządami proproreceptywnymi, co znaczy, że odbierają informacje o napięciu poszczególnych części kuticuli - np. stawów.
• Węch
Narządy węchowe zlokalizowane są na górnej stronie stopy.
• Smak
Smak odbierany jest przez komórki smakowe zgrupowane w bocznej ścianie gardzieli.
• Wzrok
Pająki posiadają 8, 6 a czasem są całkowicie pozbawione oczu, jednak najczęściej mamy do czynienia z ośmioma. Ten zmysł u większości pająków nie odgrywa znaczącej roli i służy jedynie odróżnieniu dnia od nocy - tak jest i u ptaszników. Wyjątkiem są tu skakuny, których wzrok jest doskonały. Oczy pająków można podzielić na dwie grupy: oczy główne - dzienne - i boczne, nocne.
Zakładki