Wątek: [Artykuł]Kompendium Anatomii

ANATOMIA

Budowa ciała

Ciało pająka składa się z głowotułowia i odwłoka. Głowotułów zbudowany jest z 8 segmentów. Pierwszy - acron pozbawiony jest odnóży, natomiast na każdym następnym znajduje się 1 para: 2-szczękoczułki, 3-nogogłaszczki, 4-7- odnóża kroczne. ósmy segment nazywa się precheliceralnym i jest zauważalny jedynie podczas rozwoju dodatkowej pary woreczków celomatycznych. Odwłok zbudowany jest z 12 segmentów, z powodu zlania się segmentów metameria nie występuje na ogół. Wyjątkiem jest podrząd mesothelae.
-Sternum - to inaczej mowiac korpus, a scislej mowiac spodnia czesc karapaksu. Sternum to miejsce gdzie wszystkie odnoza kroczne lacza sie ze soba.



Anatomia samicy pająka:

a. szczękoczułki,
b. nogogłaszczki,
c. żołądek ssący,
d. kądziołki przędne
e. płucotchawki
f. gruczoł przędny
g. jaja

Szczękoczułki - chelicera

Są zbudowane z dwóch członów: podstawowego oraz pazura. Pazur zginając się "chowa się" w odpowiednich rowkach w części podstawowej. Na końcu pazura jadowego znajduje się ujście gruczołu jadowego, który jest przekształconą ślinianką. Nogogłaszczki zbudowane są podobnie jak pozostałe odnóża, a u dojrzałych samców występują na nich narządy kopulacyjne i zbiornik nasienia. Jest to gruszkowaty wyrostek - bulbus - o dość skomplikowanej budowie, przypominającej strzykawkę.
Nogogłaszczki to narząd także urzywany przede wszystkim do lapania zdobyczy jak i jej przytrzymywania. To one biora czynny udzial w momencie ataku, jak i przy konsumpcji.



Odnóża kroczne

Składają się z 7 członów: biodro,krętacz, udo, rzepka, goleń, człon piętowy i człon stopowy zakończony dwoma pazurkami, obok których często występują różne szczecinki i twory ułatwiające poruszanie się, pływanie lub wyczesywanie oprzędu i włosków parzących.





Kądziołki

Na odwłoku występują brodawki przędne będące pozostałością odnóży 5 i 4 metametu odwłoka. Na kądziołkach przędnych ujście mają tysiące gruczołów przędnych, które wytwarzają twardniejący na powietrzu (o2) białkowy polimer wytrzymalszy od stalowej nici.




Układ pokarmowy

-Labium(Otwór gębowy) - Otwór gębowy znajduje się w dolnej części przedsionka gębowego utworzonego przez wargę górną i dolną, a od boku przez wyrostki żujące nogogłaszczek. Enzymy trawienne wydzielane przez wargę górną i biodrach nogogłaszczek łączą się na zewnątrz z enzymami jelita uczestnicząc w procesie trawienia. Przednia ektodermalna część jelita tworzy gardziel ssącą - przednia pompa jest połączona cienkim przełykiem z żołądkiem ssącym - tylna pompa, której silnie rozwinięta mięśniówka odgrywa pierwszorzędową rolę w pobieraniu na wpół strawionego pokarmu. Jelito dzieli się na trzy części: przednią, środkową - gruczołową, która przechodzi pod koniec w dużą kloakę, do której również uchodzą dwie cewki Malpighiego i tylną - bardzo krótką i zakończoną odbytem. U pajęczaków pierwszy etap trawienia zachodzi zewnętrznie, co wynika z możliwości przyjmowania jedynie płynnego pokarmu.



Układ wydalniczy

Zbudowany jest z 2 elementów - z cewek Malpighiego oraz gruczołów biodrowych (koksalnych). Cewki Malpighiego uchodzą do przewodu pokarmowego na granicy jelita środkowego/ tylnego. Gruczoły koksalne (funkcjonujące tylko u niedojrzałych osobników) umieszczone są u podstawy przedniej pary odnóży krocznych.

Gruczoł biodrowy - narząd wydalniczy pajęczaków występujący w liczbie 2-4 par na dwóch segmentach głowotułowia. Gruczoły biodrowe stanowią zmodyfikowane nefrydia. Składają się z woreczka nabłonkowego oraz odchodzącego od niego kanalika krętego z pęcherzem moczowym i otworem zewnętrznym otwierającym się u podstawy odnóży. Gruczoł biodrowy pełni ważne funkcje wydalnicze u zarodków i form młodocianych; u osobników dorosłych ulega uwstecznieniu, a czynności usuwania związków toksycznych i zbędnych przejmują cewki Malpighiego.

Cewki Malpighiego - są to kanaliki zamknięte od strony jamy ciała, których ujście znajduje się na granicy pomiędzy jelitem środkowym, a jelitem tylnym. Kanaliki te zbierają zbędne i szkodliwe metabolity z hemolimfy i przekazują je do jelita.Pełnią funkcje wydalnicze u owadów, pajęczaków, niektórych wijów. Do cewek trafiają produkty przemiany materii (kwas moczowy) wraz z dużą ilością wody (i rozpuszczonymi w niej jonami, głównie potasu i sodu), która jest wypompowywana dopiero w jelicie. W wyniku tego możliwe jest oszczędzanie wody. Stawonogi lądowe nie wydalaja amoniaku tylko przetwarzają go w związki azotowe słabo rozpuszczalne w wodzie, jak guanina (pajęczaki) czy kwas moczowy (owady). Cewki występują w liczbie od 2 do kilkuset.
Nazwa od nazwiska biologa Marcello Malpighiego.

Układ krążenia

U pająków układ krwionośny jest otwarty, co znaczy, że hemolimfa wypełnia wszystkie komory ciała. Serce tętnicze składające się z 2 pni zaopatruje narządy odwłoka w substancje odżywcze, natomiast hemolimfa nie transportuje tlenu, o czym świadczy brak barwników oxydoredukcyjnych. Produktem wydalania jest guanina, która gromadząc się w uchyłkach jelita przyczynia się do powstawania "wzorów" na odwłoku pająka, na przykład krzyża u aranea diademata.

Gruczoły jadowe

Jad pająka jest przeważnie mieszanką neurotoksyn, której zadaniem jest nie tyle zabić, co unieruchomić ofiarę - co jednak przeważnie oznacza jej śmierć. Niektóre gatunki wytwarzają jady histolityczne lub hemolityczne tzn. rozkładające tkanki i komórki krwi. Obecnie przypuszcza się, że gruczoły jadowe jak i przędne są przekształconymi gruczołami biodrowymi, a o wspólnym ich pochodzeniu może świadczyć występowanie u pająka scytodes thoracica gruczołu jadowo-przędnego.

Układ oddechowy

U prawie wszystkich pająków występują 2 pary narządów oddechowych. Rozpoczynają się one przetchlinkami na 2 i 3 metamerze odwłoka po stronie brzusznej. Narządem oddechowym są płuca, do których prowadzi pierwsza para przetchlinek, i tchawki - do których prowadzi druga para przetchlinek. Jest to model przeważający wśród pająków, ale zdarzają się też inne układy.

Płucotchawki- (worki płucne) - narząd oddechowy występujący u pajęczaków. Znajdują się na odwłoku w liczbie od 1 do 4 par. Są to grzebykowate, spłaszczone rozgałęzienia pni tchawkowych, omywane przez hemolimfę transportującą gazy oddechowe.

Płucotchawki (worki płucne) – typowe powietrzne narządy oddechowe bezkręgowców (poza tchawkami. Płucotchawki występują u pajęczaków. Worki płucne (płucotchawki) są filogenetycznie starsze niż tchawki. Na podstawie rozwoju embrionalnego można wnioskować, że są to przekształcone odnóża wodnych przodków pajęczaków, które w procesie ewolucji przyrosły krawędziami do brzusznej powierzchni ciała. W rezultacie ich powierzchnie oddechowe (płatki płucne) znalazły się w zamkniętej przestrzeni. Wewnątrz płatków płucnych znajdują się zatoki krwionośne, a zlepianiu się poszczególnych płatków płucnych zapobiegają kosmki chitynowe.

Pojedyncza płucotchawka składa się z komory, do której prowadzi przetchlinka. Wewnątrz komory znajdują się równolegle położone silnie unaczynione płytki. Powietrze przechodząc między płytkami, oddaje krwi tlen i oczyszcza organizm z dwutlenku węgla.

Wśród krajowych pajęczaków płucotchawki (worki płucne) występują tylko u pająków równocześnie z tchawkami. Inne pajęczaki występujące w Polsce: kosarze, zaleszczotki, roztocza posiadają tylko tchawki.

Worki płucne - narząd oddechowy występujący u wielu pajęczaków i większych owadów. Znajduje się w odwłoku. Są to parzyste komory podzielone na wiele wąskich szczelinek, na których dochodzi do wymiany gazowej. Do komór prowadzą szczeliny zwane przetchlinkami.



Układ nerwowy

Komplex nad przełykowy składa się ze zwojów ocznych i tzw. "mózgu szczękoczułkowego". łączy się on spoidłami z zespołem pod przełykowym, ma on budowę przypominającą kształtem gwiazdę i jest głównym ośrodkiem nerwowym u pająka. Wykryto też układ sympatyczny w postaci małego zwoju leżącego nad przełykiem.

Narządy zmysłów

• Dotyk
Jest to podstawowy zmysł pająka. Włoski są odpowiedzialne za wyczuwanie drgań sieci, a bardziej wyspecjalizowane - trichobotia - wyczuwają drgania powietrza. Innym narządem odbierającym te bodźce są narządy szczelinowate - występujące pojedynczo lub w grupach (narządy lirowate). Są one narządami proproreceptywnymi, co znaczy, że odbierają informacje o napięciu poszczególnych części kuticuli - np. stawów.

• Węch
Narządy węchowe zlokalizowane są na górnej stronie stopy.

• Smak
Smak odbierany jest przez komórki smakowe zgrupowane w bocznej ścianie gardzieli.

• Wzrok
Pająki posiadają 8, 6 a czasem są całkowicie pozbawione oczu, jednak najczęściej mamy do czynienia z ośmioma. Ten zmysł u większości pająków nie odgrywa znaczącej roli i służy jedynie odróżnieniu dnia od nocy - tak jest i u ptaszników. Wyjątkiem są tu skakuny, których wzrok jest doskonały. Oczy pająków można podzielić na dwie grupy: oczy główne - dzienne - i boczne, nocne.

Witaj Nieznajomy! Jeśli chcesz przeczytać cały wątek zarejestruj się bądź zaloguj!

Witaj Nieznajomy! Jeśli chcesz przeczytać cały wątek zarejestruj się bądź zaloguj!

Witaj Nieznajomy! Jeśli chcesz przeczytać cały wątek zarejestruj się bądź zaloguj!